Hoe eerlijk en duurzaam is vegan kleding?

Onlangs lanceerde Scapino een vegan schoenencollectie. Ik kreeg veel vragen naar mijn visie op zo’n veganistische collectie. Is vegan kleding altijd duurzaam? En hoe zit het met de eerlijke kant van het verhaal? Zelf ben ik geen veganist, maar ik heb natuurlijk wel een mening. En enige kennis van zaken over wat duurzaamheid en eerlijkheid betekenen in de kledingindustrie. Daarom laat ik mijn licht graag schijnen over vegan fashion en hoe je daar duurzame keuzes in kunt maken.

Wat is duurzame kleding?

Het slechte nieuws: bepalen wat duurzame kleding is, is nog niet zo makkelijk. Als je heel radicaal naar duurzaamheid kijkt, dan wil je producten die de aarde en haar bewoners niet uitputten en die eindeloos bruikbaar of herbruikbaar zijn. Productieprocessen zonder afval dus, eigenlijk zoals de natuur het ook aanpakt.

Zo ver zijn we over het algemeen nog niet met kleding. Nieuwe kleding vraagt veel grondstoffen. En ook bij tweedehands kleding is het maar de vraag wat ermee gebeurt als de nieuwe eigenaar erop uitgekeken is, het uit elkaar valt en niet meer te repareren is.

Er zijn innovatieve bedrijven en designers die bezig zijn met een circulaire omgang met mode – denk aan Loop.a Life – maar we zijn met zijn allen nog láng niet zo ver dat kleding keer op keer hergebruikt kan worden.

Duurzamere kleding

Om het behapbaarder te maken, is hier een rij van factoren die invloed hebben op de duurzaamheid van jouw kledingstuk:

  • de kwaliteit. Hoe langer het meegaat, hoe duurzamer
  • de tijdloosheid. Om precies dezelfde reden
  • de materialen. Hoeveel water, energie, chemicaliën en land vragen die?
  • het productieproces áchter de materialen en de kleding zelf
  • waar je kleding gemaakt wordt
  • hoe het vervoerd wordt
  • de mate waarin het (hoogwaardig) hergebruikt kan worden
  • wat er gebeurt met de afvalstromen

Deze factoren hangen ook weer sterk samen: zo bepaalt keuze voor materialen deels de kwaliteit en ook de duurzaamheid van de productieprocessen.

Eerlijke kleding

Als je naar eerlijke productie kijkt, heb je het over de volgende factoren:

  • het niet uitbuiten van de mensen in de productieketen
  • het betalen van een eerlijk loon in de hele productieketen
  • veilige werkomstandigheden (dat gaat van nooduitgangen tot afwezigheid van intimidatie op de werkvloer)

Hoe past vegan kleding in dit plaatje?

Dat kleding vegan genoemd wordt, wil puur en alleen zeggen dat er geen dierlijke grondstoffen in zitten. Geen leer, wol of zijde dus, maar bijvoorbeeld ook alleen lijm op plantaardige basis (voor lijm worden nog wel eens dierenbotten gebruikt). Verder zegt het stempel ‘vegan’ dus niets over de arbeidsomstandigheden waaronder een kledingstuk gemaakt is of over de duurzaamheid van het productieproces en de kwaliteit van de materialen.

Is vegan kleding per definitie eerlijk gemaakt?

Op het gebied van dieren kun je stellen: ja. Direct gezien sterven er geen dieren voor de productie van veganistische kleding en ze worden ook niet mishandeld, zoals in de wolindustrie helaas veelvuldig voorkomt.

Indirect ligt dit al ingewikkelder: bij het wassen van synthetische materialen komen bijvoorbeeld enorm veel microplastics vrij. De invloed die dat heeft op het zeeleven, kunnen we nog altijd niet goed inschatten.

Dat materialen vegan zijn, zegt in elk geval niets over het mensenleed achter kleding. Scapino rept met zijn ‘Love our planet’-collectie geen woord over arbeidsomstandigheden en dan kun je er helaas vanuit gaan dat het niet best is. Anders zouden ze het wel van de daken schreeuwen, geloof me.

Zijn vegan materialen per definitie duurzamer?

Zoals ik al zei: dit is moeilijk te zeggen. Hier zou echt meer onderzoek naar moeten gebeuren. Een brede vergelijking waarin bijvoorbeeld CO2-uitstoot, gebruik van chemicaliën, water en energie tegen elkaar wordt afgezet, maar waar ook de kwaliteit en de mogelijkheid tot hergebruik in wordt meegenomen. Ingewikkeld, maar razend interessant.

Een leren versus een vegan tas

Een voorschotje op zo’n vergelijking kan ik wel geven: voor een leren tas moet een dier – vaak een koe – worden grootgebracht. Dat heeft nogal wat impact, nog los van de vraag naar diervriendelijkheid. De huid moet bovendien gelooid worden. Dit gaat gepaard met enorm veel chemicaliën, al zijn er milieuvriendelijker alternatieven als eco-leer, waar met plantaardige looimethodes gewerkt wordt, zodat het gebruikte water niet vergiftigd wordt.

Een vergelijkbare vegan tas zal vaak van kunststof gemaakt zijn. Kunststof dat gemaakt wordt van aardolie, waar ook de nodige milieu-impact mee gemoeid is. De vraag is hoe lang zo’n tas meegaat en in hoeverre ‘ie te recyclen is.

Er zijn inmiddels ook alternatieven voor leer én kunststof: er wordt door designers volop geëxperimenteerd met ‘leer’ van plantaardige materialen als ananasleer en paddenstoelenleer. Dat gaat vaak om afvalstoffen en heeft daardoor zeker z’n pluspunten, maar hoe lang zoiets meegaat in vergelijking met dierenleer is nog niet volledig duidelijk.

Waar moet je voor kiezen als je duurzame kleding wilt dragen?

Nu er nog geen goed vergelijkend onderzoek is naar de duurzaamheid van verschillende materialen, raad ik je vooral aan om je principes te bewaken en gezond verstand te gebruiken.

Leef je principes na

Kies in de eerste plaats voor kleding die past bij wat jij het belangrijkst vindt. Wil jij absoluut geen dierenleed in je kleding, koop dan kleding zonder dierlijke materialen. Vind je eerlijke lonen en goede arbeidsomstandigheden het belangrijkst, koop dan tenminste fair. Als je duurzaamheid in het algemeen op één zet, kun je kiezen om voornamelijk tweedehands te kopen.

Natuurlijk zijn ook tussenvormen mogelijk. Door dierlijke materialen als leer of wol alleen nog tweedehands aan te schaffen, heb je wel profijt van de duurzame kanten (kwaliteit, geen microplastics) van het materiaal, maar worden voor jouw outfit geen nieuwe dieren gedood of gepijnigd. Ook zijn er wolproducenten die wél op een waardige manier met hun dieren omgaan en hun schapen of geiten niet verwonden. Wellicht is dat voor jou voldoende om bij zo’n merk te kopen.

Zorg goed voor je kleren

Uiteindelijk is bij duurzaam kopen vooral je eigen omgang met kleding belangrijk. Elke week een nieuw, duurzamer geproduceerd jurkje kopen is verre van duurzaam. Wees zuinig op je spullen, koop met mate, repareer en vermaak en geef je kledingstukken de liefde die ze verdienen.

Winkels met vegan & fair fashion in Nederland

Vegan, duurzaam en fair is dus zeker geen vanzelfsprekende combinatie, maar kan wel goed samengaan. Sowieso zit in heel veel kleding sowieso niets dierlijks verwerkt, dus zo ingewikkeld is de zoektocht naar vegan fashion niet. Kijk maar eens bij deze tien betaalbare fair fashion merken met veel vegan opties.

Bij een spijkerbroek moet je vooral op het merkklabel letten (vaak leer) en truien en tops zijn vaak van katoen of synthetische vezels gemaakt. Ga jij het liefst voor vegan kleding die ook fair is, kijk dan eens bij deze shops die helemaal gericht zijn op eerlijke, veganistische kleding: