Wat is slow fashion: 5 vormen van duurzame kleding

De term slow fashion komt je vast niet onbekend voor, als je vaker op mijn blog langskomt. Toch wil ik graag dieper ingaan op wat slow fashion volgens mij is. Ik doe dat aan de hand van vijf vormen van slow fashion, die je helpen om op een meer bewuste en ja, zelfs letterlijk ‘langzamere’ manier met mode en kleding om te gaan.

Wil jij een duurzamere, meer bewuste omgang met je kleding? Dan heb je de mogelijkheden voor het uitkiezen. Ik vertel je de voor- en nadelen van deze varianten van slow fashion, zo dat jij kunt bepalen wat je belangrijk vindt en wat bij jouw manier van leven past.

Slow fashion versus fast fashion

Slow fashion, wat is dat? Letterlijk vertalen kunnen we het wel: langzame mode. Maar de betekenis is misschien nog wat vaag voor je. En dat is niet gek, want een definitie van slow fashion is nog niet zo makkelijk te geven. De term is vooral bedacht als tegenhanger van fast fashion, een tak (of eigenlijk: het gros) van de modewereld die niet bepaald zonnige associaties oproept.

Of we ons er nu wel of niet druk om maken, bij fast fashion hebben we allemaal wel een beeld: slechte kwaliteit kleding die in grote hoeveelheden op de markt wordt gebracht om veel van te kopen en snel op uit gekeken te raken. Die bovendien in een razend tempo gemaakt wordt onder barre arbeidsomstandigheden. Vooral uit dat hoge productietempo komt de term fast fashion voort. Maar ook het afdanken van deze kleding gaat meestal sneller dan goed is voor de planeet, de aarde en onze eigen portemonnee.

Vijf vormen van slow fashion

Slow fashion is iets wat daar tegenover moet staan. Een andere omgang met kleding dan die de afgelopen dertig tot veertig jaar ‘normaal’ is geworden. Slow fashion is een breed begrip. Een alternatief voor alles wat misgaat in de fast fashion: overproductie, uitbuiting, vervuiling.

Er zijn verschillende varianten van slow fashion te onderscheiden. Die wil ik bespreken, in willekeurige volgorde. Ik denk namelijk niet dat de een beter of belangrijker is dan de ander.

Slow fashion biedt vele mogelijkheden, dus het is aan jou om hierin je eigen mix, je eigen recept te vinden. Misschien spreken ze je allemaal aan, misschien zijn er één of twee vormen waar je iets mee kunt. Misschien maak je sommige keuzes sowieso al. Allemaal prima, whatever works om jouw omgang met kleding te veranderen. Afremmen, als het ware. Dat is dé manier om tot een meer duurzame en verantwoorde omgang met kleding komen.

1. Tweedehands kleding

Tweedehands kleding is slow fashion, omdat het kleding is die al bestaat. Er hoeven geen nieuwe grondstoffen of energie verbruikt te worden om deze kleding te produceren. Door kleding tweedehands te kopen, verleng je de gebruiksduur van een kledingstuk. Daarmee vertraag je ook de omloopsnelheid van de kledingindustrie. Het tempo en de hoeveelheid waarmee kleding op dit moment geproduceerd wordt stijgt alleen maar, daar valt simpelweg niet tegen op te dragen. Daardoor is er tweedehands kleding in overvloed, in alle maten en stijlen. Door minder nieuw te kopen, kunnen we de kledingindustrie een halt toeroepen. Het is misschien wel de duurzaamste en ook de voordeligste vorm van duurzame kleding.

Is tweedehands kleding altijd slow?

Toch kan ook tweedehands kleding richting de ‘snelle’ mode verschuiven. Doordat de prijzen zo laag zijn, kan het makkelijker blijven (of zelfs worden) om steeds andere kleding te kopen en wat je hebt weg te doen. Natuurlijk is dat duurzamer dan als je dat kopen en weer weggooien met nieuwe kleding doet. Maar het is misschien wel wijs om je af te vragen waar die koopdrang vandaan komt. Is het echt liefde voor mode of heeft het meer te maken met ontevredenheid, met onzekerheid misschien? Of probeer je iets anders ‘weg te kopen’?

Zelf probeer ik ook bij mijn tweedehands aankopen stil te staan bij de vraag wat het echt toevoegt aan mijn kledingkast. Is het mooier dan wat ik al heb? Zou ik er iets anders voor weg willen doen? En zou ik het ook kopen als het voor de nieuwprijs werd aangeboden? Zo blijft ook mijn omgang met tweedehands kleding slow en wakker ik mijn koopdrang niet te veel aan. Want voor je het weet, duikt die ook weer op bij nieuwe kleding. En daar zit ik niet op te wachten.

2. Fair fashion

In tegenstelling tot fast fashion, wordt fair fashion – eerlijke mode – geproduceerd met oog voor degenen die onze kleding maken. We zijn ons er vaak niet bewust van, maar aan één simpel kledingstuk werken tientallen handen, van de boer die het katoen plukt tot degene die het laatste label erin naait.

Dit is natuurlijk stukken beter dan hoe het doorsnee merk in de doorsnee winkelstraat het aanpakt. De prijzen die je betaalt voor zo’n eerlijkgemaakt kledingstuk zijn vaak hoger, maar ook realistischer: ze gaan niet ten koste van het leefbare loon van de maker. Een leefbaar loon inderdaad: het minimale dat een mens moet verdienen om zelf – met eventueel gezin – van rond te kunnen komen. Dat is niet iets om op te beknibbelen.

De eerlijke merken op deze lijst kun je met een gerust hart dragen

Fair kopen leidt tot minder kopen

Deze iets hogere prijzen – die veelal ook gepaard gaan met een betere kwaliteit – zorgen direct voor een rem op ons koopgedrag. Ik schrok een aantal jaar terug best van de prijzen van eerlijke kleding, tot ik me realiseerde hoe belangrijk het is dat ik zorgvuldiger zou kiezen en minder zou gaan kopen.

Het grootste deel van mijn kledingkast is tweedehands, daarnaast koop ik af en toe iets bij zo’n eerlijk fashion merk. De balans houd ik in de gaten, maar ik wil de pioniers die de kledingindustrie veranderen – van producenten tot merken en winkels – zeker blijven steunen.

Fair fashion koop je bij deze Nederlandse winkels

3. Duurzaam gemaakte kleding

Hoewel het onderscheid in de modemarketing niet altijd even duidelijk gemaakt wordt, is duurzame kleding echt iets anders dan eerlijke kleding. Natuurlijk kan het samengaan en dat zou wat mij betreft zelfs moeten. Maar dat een kledingstuk van een duurzamer materiaal gemaakt is, zegt niets over de arbeidsomstandigheden waaronder het kledingstuk geproduceerd is. En andersom is een eerlijk gemaakt kledingstuk is niet automatisch duurzamer.

Duurzaamheid van kleding gaat over allerlei aspecten: materiaalkeuze, productietechnieken, waar de kleding gemaakt wordt, hoe het vervoerd wordt, in hoeverre het gerecycled kan worden en wat er gebeurt met de afvalstromen. Hierop wordt volop geïnnoveerd en dat is ontzettend tof om te volgen.

Kies voor echt duurzame innovatie

Dan heb ik het niet over fast fashion ketens die jouw oude kleding innemen in ruil voor een kortingsbon (die ingeleverde kleding gebruiken ze niet voor hun collectie, maar wordt laagwaardig verwerkt als bijvoorbeeld vulmateriaal). Dat is eerder greenwashing dan groene innovatie. Kies voor de merken die echt coole, innovatieve en circulaire dingen doen. Bijvoorbeeld leer maken van plantaardige materiaal of stoffen tot op de vezel verwerken tot nieuwe kleding zonder een spatje verf of chemicaliën.

Duurzaamheid is een complex geheel, waarbij het vooral belangrijk is om je te realiseren dat nieuw geproduceerde kleding – hoe duurzaam ook – nog altijd een flinke klimaatimpact heeft. Kijk dus zeker naar duurzaamheid als je nieuw koopt, maar laat je niet verleiden tot het ‘duurzaam kopen’ van je garderobe. Echt duurzaam is om te dragen wat je al hebt, onder welke omstandigheden het oorspronkelijk ook gemaakt is.

4. Tijdloze kleding van goede kwaliteit

Niet voor iedereen is er al volop keuze in eerlijk en duurzaam geproduceerde kleding in de gewenste stijl en maat. Tweedehands heeft net weer een breder aanbod, maar ook daar snap ik dat je misschien niet (voor alles) slaagt. Maar zelfs dán zijn er nog manieren om duurzaam met je kleding om te gaan en de omloopsnelheid in je kast te vertragen.

Dat doe je door zorgvuldig te kiezen wat je koopt. En daarbij met name te letten op kwaliteit en op hoe lang je het mooi zult blijven vinden. Tijdloze kleding van goede kwaliteit kiezen. Dat is kleding van materialen die mooi blijven. Maar kleding die op een mooie manier gemaakt is, met een goede pasvorm, die blijvend goed zit. Kleding die kwalitatief genoeg is om jaar na jaar gedragen te worden en voldoende tijdloos en geliefd om dat met plezier te blijven doen. Langzamer dan dat wordt de mode niet.

Leren investeren in je kleding

Bij slow fashion hoort wat mij betreft ook: je verdiepen in je kledingstijl – dat is dus een investering van tijd – en kiezen voor de beste kwaliteit die je je kunt veroorloven – wat een investering in geld vraagt. Uiteindelijk hoef je daarmee helemaal niet duurder uit te komen – kijk maar eens wat mijn kleding gemiddeld kost – maar vraagt wel van je dat je keuzes maakt. En dat je niet meegaat in elke ‘dit moet ik hebben’-grill, maar kleding kiest voor de lange termijn.

5. Zelfgemaakt kleding

Kleding zelf maken is misschien wel de meest letterlijke versie van slow fashion in dit artikel. Dat kost namelijk tijd. Véél tijd. Als je zelf een keer een top of rokje gemaakt heb, weet je meteen hoe onrealistisch de targets in de kledingindustrie zijn.

Een ander mooi aspect van zelf kunnen naaien: je kunt de kleding helemaal naar je zin maken en het eventueel zelfs aanpassen als dat nodig is. En repareren! Zo kan kleding vele malen langer mee dan het doorsnee confectiestuk.

Naaien met eerlijke en duurzame stoffen

Het enige wat af kan doen aan de duurzaamheid van zelf je kleding naaien, is de materiaalkeuze. Zelf kleding maken gaat vaak alleen over de laatste fase van het productieproces: het in elkaar zetten. De materialen die we voor het naaien, breien of haken nodig hebben, worden veelal gekocht. En ook die zijn natuurlijk geproduceerd en veelal niet onder goede omstandigheden. Gelukkig zijn er ook oplossingen. Er komen langzaam meer gecertificeerde materialen en stoffen op de markt. Daarnaast kun je ook denken aan het kopen van tweedehands stoffen of restpartijen en is het aanpassen of vermaken van tweedehands kleding ook een heel duurzame zelfmaakoptie.

Toch denk ik dat je, zelfs als je met ‘oneerlijke’ materialen naait, waarschijnlijk een bewustere omgang met je zelfgemaakte kleding hebt dan met het zoveelste goedkoop gekochte niemendalletje. En dat is al hartstikke slow op zich.

Onze omgang met kleding bepaalt de snelheid van de mode

Even een applausje als je tot hier gekomen bent in dit toch wel lijvige artikel. Nu is het aan jou om te kiezen met welke vormen van slow fashion jij kunt en wilt bouwen aan een meer bewuste garderobe. Wat je ook kiest, het is sowieso een mooie stap. Zeker als je ook de genoemde valkuilen in je achterhoofd meeneemt en je kritisch blijft afvragen of de keuzes die je maakt je duurzame doelen dichterbij brengen.

Jij bepaalt hoe slow je kast is

Tot slot wil ik je nog één ding meegeven. Als je de elementen heb gekozen waarmee jij kunt bouwen aan een kledingkast in jouw stijl en binnen jouw wensen en budget, ben je er nog niet. Uiteindelijk bepaalt de omgang met jouw kleding hoe slow je garderobe – en uiteindelijk de hele modewereld – echt is.

  • Hoe vaak koop je iets nieuws?
  • Laat je je kleding en schoenen repareren?
  • Denk je er over na hoe lang je een kledingstuk mooi zult vinden?
  • Maak je het onderscheid tussen trends en wat je zelf echt mooi vindt?
  • Kun je kwaliteit herkennen?
  • Zorg je goed voor de kleding in je kast?
  • Heb je niet meer kleding dan je kunt dragen?
  • Wat doe je met de kleding waar je echt niets meer mee kunt?

Het is aan ons om onze persoonlijke mix te bepalen en zo onze omgang met kleding af te remmen. Van een bumpy ride met kortstondige flings naar een langdurige relatie met kleding die het waard is om volop geliefd en gedragen te worden. Veel succes!

Foto’s: Yvonne Renckens // Styling: Confidence by Color // Kleding: Outfit Library LESS

Wat betekent slow fashion? Ik laat je vijf vormen van slow fahion zien, waar je zelf uit kunt kiezen.