Gaat dat zien: Down to Earth

we-didnt

 

Dit is de beginquote van de documentaire Down to Earth, die ik zaterdagmiddag in mijn lievelingsbioscoop heb zitten bekijken. Ik vertelde al eerder dat deze film hoog op mijn decemberlijstje stond en ik ben ontzettend blij dat ik hem nu gezien heb. Hij zit al dagen in mijn hoofd, ik raak er niet over uitgedacht en -gepraat. Het is echt een inspiratieboost voor de thema’s waar ik op dit moment mee bezig ben, dus ik vertel je er graag over.

Anders leven
Down to Earth is gemaakt door een Nederlands stel – Renata Heinen en Rolf Winters – dat een bijzondere invulling gaf aan hun leven. Ze woonden met hun drie jongen kinderen in Londen, maar kregen het het gevoel te veel meegesleurd te worden in een stroom van jachtigheid, consumeren, meer spullen en meer van alles, waarbij dat meer, meer, meer hen alleen maar rustelozer maakte. Een gevoel wat ik inmiddels wel een beetje herken. Ik heb dan wel geen kinderen, maar ik stel me regelmatig vragen bij de manier waarop ik mijn leven inricht en hoe dat in de maatschappij als geheel gebeurt. Waar leggen we prioriteiten, wat wordt er van ons verwacht, wat leggen we onszelf op en wat heeft dat allemaal voor impact ook voor de toekomst?

Inspiratie
Waar ik kleine veranderingen in mijn leven probeer door te voeren, pakten Rolf en Renata het behoorlijk wat drastischer aan: ze verhuisden naar Upper Michingan in Noord Amerika, waar zij vier jaar lang in het bos, dicht bij de natuur leefden, in nauw contact met de Native Americans die daar hetzelfde doen. In het bijzonder met één man, Nawate, de sjamaan die hen raakte met zijn ideeën over de mens als onderdeel van de natuur en de verbondenheid tussen alle onderdelen van het leven op aarde.

Rolf en Renata besloten op zoek te gaan naar meer van dit soort mensen – wijze mannen en vrouwen, veelal stamoudsten, die nog altijd in heel nauwe verbinding met de aarde en de natuur leven – en ze hun verhalen te laten vertellen. Hun zoektocht werd een vijfjarige reis met het hele gezin, die ze vastgelegden in Down to Earth. 

De documentaire vertelt over de reis van het gezin, hun leven met al deze verschillende volken en mensen, maar laat vooral deze Earth Keepers – zoals zij hen gedoopt hebben –  van over de hele wereld aan het woord. De gebruiken, leefwijze en leefomstandigheden van deze mensen lopen enorm uiteen. Het gezin reist vam Namibië tot Japan en van Australië tot Ierland en Peru, waarbij ze volken ontmoeten die in de verlatenheid van de woestijn of de bergen wonen, maar ook mensen die inmiddels in steden hun manier van leven vorm geven. Allemaal op een bepaalde manier in bijzondere verbondenhed met de natuur. De verhalen worden prachtig aan elkaar gekoppeld en door de directe manier van het vastleggen van de gesprekken, had ik steeds het gevoel dat deze mensen mij persoonlijk aanspraken. Voor mij was het een bom van inspiratie, waarbij me drie dingen speciaal zijn bijgebleven.

Balans
Ten eerste het idee dat we de aarde en wat zij voortbrengt niet kunnen opeisen, omdat we zelf ook gewoon onderdeel zijn van het systeem. Het draait allemaal om balans: neem wat je nodig hebt – niet meer en niet minder – en geef wat je kunt geven aan zorgzaamheid en aandacht, voor andere mensen maar ook voor de aarde zelf. De beginquote vat het prachtig voor me samen: de aarde is niet van mij. Ik mag er gebruik van maken, maar moet haar minstens zo mooi weer teruggeven aan de volgende generatie, die daar net zo goed recht op heeft. We moeten dus met z’n allen op zoek naar een manier van leven die de aarde mooier maakt in plaats van uitput.

Oog voor de wereld
Wat ik heel bijzonder vind, is de brede blik die veel van de Earth Keepers bezitten. Ik weet niet waarom, maar mijn associatie met mensen die op zo’n manier leven, ver van de verstedelijkte wereld, is dat zij nogal gesloten en op hun eigen gemeenschap gericht zijn. Velen hadden echter een bijzonder heldere blik op de wereld als geheel. Het kan makkelijk zijn om deze mensen en hun leefwijzen als iets te zien wat buiten de ‘moderne’ maatschappij bevindt, maar hun denkbeelden zijn misschien wel waardevoller en relevanter dan ooit. De manier waarop zij zich vasthouden aan bepaalde waarden, tegen de massa in, is geen nostalgie of gebrek aan ontwikkeling, maar een bewonderingswaardige manier van verzet tegen moderne denkbeelden en waarden die onze planeet kwaad doen.

Optimisme
Zelfs de kleine dingen die ik nu anders probeer te doen in mijn leven – minder plastic, minder weggooien, niet zomaar alles accepteren van bedrijven – kunnen soms voelen als een gevecht tegen de bierkaai. Deze Earth Keepers wijken op veel grotere schaal af van het leven van de massa, soms ten koste van modern gemak of leefruimte en dan lijkt het me nog veel moeilijker om optimistisch te blijven over de toekomst van de aarde. Toch zijn deze mensen vaak opvallend positief. Hoewel ze de problemen goed kunnen benoemen, hebben veel van hen het idee dat onder nieuwe generaties structurele veranderingen in waarden en levenshouding gaande zijn en dat zij hun prioriteiten weer anders beginnen te leggen. Ik wil daar graag aan die hoop vast houden, alleen al omdat mijn miniprojecten dan minder voelen als een druppel op een gloeiende plaat.

Eigen vorm
Hoewel de makers zichzelf vragen stellen die voor heel veel mensen als jij en ik relevant zijn, geeft de film weinig concrete antwoorden. Dat kun je storend vinden, maar dat vond ik juist helemaal niet. Het geeft je de ruimte om de inspirerende woorden van de Earth Keepers te laten bezinken en te bedenken op welke manier je vorm kan geven aan deze ideeën in je eigen leven.

De film is geen onrealistische oproep om ons allemaal weer in de natuur terug te trekken. Maar het spreekt ons wel aan op onze verantwoordelijkheid om te zorgen voor de aarde in plaats van haar uit te buiten voor tijdelijk gewin. We zijn allemaal Earth Keepers, wil de film eigenlijk zeggen. Als je 1,5 uur van je tijd kunt missen en een portie inspiratie best kan gebruiken, kijk dan vooral of de film ergens in de buurt te zien is. Ik raad ‘m je echt aan en ben natuurlijk heel benieuwd wat je ervan vond.