Even over dat kledingconvenant..

Zondagavond zag ik de voorpagina van de Volkskrant al op Twitter voorbij komen en ik kon niet wachten om de volgende ochtend naar de brievenbus te rennen: ‘Lijst met eerlijke kledingmerken. Zestig bedrijven hebben afspraken gemaakt met kabinet en organisaties over productie’. Groot nieuws natuurlijk!

Beeld: Ministerie van Buitenlandse Zaken

Het ‘Convenant Duurzame Kleding en Textiel’ werd gisteren door Minister Ploumen en de andere betrokkenen ondertekend en gepresenteerd. Een hoopvolle gebeurtenis die me op verschillende punten erg blij maakt.

Het gaat om allerlei bekende merken die je gewoon in elke winkelstraat tegenkomt. Hoera voor bereikbaarheid van fair fashion! Natuurlijk kunnen wij consumenten nu ook al kiezen voor eerlijke merken, maar het is wel fijn als het ons wat makkelijker wordt gemaakt. Hier vind je de complete lijst van ondertekenaars. De bedrijven die getekend hebben, vertegenwoordigen maar liefst 35% van de Nederlandse kledingomzet, zo vertelt brancheorganisatie Inretail. Grote stappen, snel thuis is in dit geval zo gek nog niet.
Alle aangesloten bedrijven moeten hun productieproces grondig analyseren. Wat gaat er mis? Heel veel bedrijven hebben niet eens in beeld hoe, waar en door wie hun kleding gemaakt wordt, omdat de productie door onderaannemers constant verplaatst wordt naar een plek waar het nog goedkoper kan. Een goede start, want zonder dit inzicht zijn verbeteringen haast onmogelijk.
Blijkbaar zien grote modemerken in dan ze niet meer om eerlijk(er)e productie heenkunnen. Of dat nu is omdat hun klanten, de minister of de textielarbeiders zelf er om vragen of omdat hun eigen geweten begint te knagen, maakt niet echt uit. Die olifant stond al tijden in de kamer – of in de winkel – en er wordt nu eindelijk over gepraat.
Het gaat om plannen voor de toekomst. Dat klinkt misschien gek, want we willen toch juist weten waar we hier en nu eerlijke kleren kunnen aanschaffen? Maar veranderingen kosten nu eenmaal tijd en het is goed dat bedrijven de kans krijgen zich te verbeteren en niet bij voorbaat buiten spel worden gezet. Goede voornemens steunen en elkaar en aan houden lijkt me een prima uitgangspunt.
Opeens is duurzame, eerlijke kleding het gesprek van de dag. Ja, zelf praat er tegenwoordig regelmatig over met mensen. Maar ik heb niet de indruk dat de maatschappij in het algemeen zich heel bewust is van de toestanden in de kledingindustrie. Dat is geen oordeel hoor, hoe lang ben ik zelf nou helemaal bezig? Nu het in alle landelijke media, al dan niet sociaal, aan bod is gekomen, gaan misschien veel meer mensen zich afvragen hoe hun shirtje eigenlijk in de winkel terecht is gekomen. En daar over nadenken, is precies waar verandering kan beginnen.

Twijfel
Toch heb ik ook mijn bedenkingen bij dit convenant. Voornamelijk door de kanttekeningen die de Schone Kleren Campagne (die ik erg hoog heb zitten, misschien ken je ze nog van hun pop-up sweatshop) bij het overeenkomst plaatst. Ook deze organisatie zat aan de onderhandelingstafel, maar is uiteindelijk afgehaakt toen bleek dat er geen concrete doelstellingen zouden worden vastgesteld.

De voornemens zijn mooi, maar worden niet concreet gemaakt. Hoe hoog moet een loon zijn, wat zijn veilige werkomstandigheden? Daar zijn geen standaarden voor vastgesteld.
Er is geen budget en geen begroting. Money makes the world go round, dat weten we, maar over het geld dat nodig is om de voornemens ook echt uit te voeren, wordt met geen woord gerept.
Deze punten maken controle erg lastig. Ploumen zegt dat bedrijven die zich niet aan het convenant houden van de lijst worden afgegooid. Maar hoe wordt dit gecontroleerd en waarop wordt precies gecontroleerd? Er zullen alleen steekproeven plaatsvinden – te doen door een nog op te richten secretariaat – en zo lang de productieketens nog zo complex zijn, vraag ik me af wat dat oplevert. Helaas is greenwashing, de werkelijkheid duurzamer voordoen dan ‘ie is, nog altijd een geliefd marketingmiddel voor veel bedrijven, dus controle is absoluut noodzakelijk.
Pas ‘als na vijf jaar blijkt dat de verbeteringen in de kledingindustrie achterblijven bij de verwachtingen van het kabinet, volgt mogelijk ‘wet- en regelgeving’, staat in het convenant. Ploumen: ‘Denk aan hogere tarieven of een importverbod voor kleding die is gemaakt met kinderarbeid’, zo staat in de Volkskrant. Waarom moet de regering afwachten of de modeindustrie zichzelf verbetert, terwijl er op dit moment kinderen en volwassenen onder erbarmelijke omstandigheden onze kleding (en meer) in elkaar zetten? Natuurlijk gaat ook dit weer over geld en controle. Als bedrijven al niet weten hoe hun spullen gemaakt worden, hoe moet de Minister er dan achter komen? Maar jammer blijft het wel.

Negatief
Het spijt me, zelf word ik ook altijd moe van mensen die elk optimistisch initiatief kapot bekritiseren (guilty!). Zo kreeg ik laatst nog een ‘Je drinkt biologische melk? Maar waarom drink je überhaupt nog melk?’ naar mijn hoofd. Zoals je begrijpt, is dat niet de manier om mensen tot mensen tot positieve veranderingen aan te zetten. Ze zullen eerder uit je buurt blijven – offline of online – dan dat ze graag nog iets van je aannemen. Het is blijkbaar toch nooit goed genoeg. Toch moet het me van het hart dat textielarbeiders niets hebben aan goede voornemens. Veilige werkomstandigheden en een loon waarvan ze kunnen leven, dat is wat nodig is. Het begin is er nu , dus ik kan niet wachten om te zien wat de uitwerking is.

Hoop
Voor die uitwerking heb wel goede hoop hoor. Ik hoop dat bedrijven oprecht beseffen dat de manier waarop ze nu werken niet langer kan. Ik hoop dat alle media die nu – veelal in jubelstemming – over het convenant berichten de ontwikkelingen op de voet zullen volgen. Dat alle mensen die nu iets lezen of horen over duurzame kleren deze bedrijven aan hun woord zullen houden. En ik hoop dat de Minister het vertrouwen van de bevolking niet beschaamd en genoeg middelen inzet om de nodige openheid van zaken af te dwingen. Samen komen we er wel.